Sự Vận Chuyển Nước Và Dinh Dưỡng Trong Cây Trồng

Để hấp thụ nước và các chất khoáng từ đất, bộ rễ cần phải phát triễn rất mạnh về số lượng, kích thước và độ bao phủ. Rễ có thể ăn sâu đến vài mét và lan rộng đến vài chục mét.

Về mặt hình thái rễ chia thành các miền: Miền trưởng thành, miền hút, miền sinh trưởng, và miền chóp rễ. Đặc biệt, trên mỗi mm² bề mặt rễ lại có hàng trăm lông hút, hình thành từ tế bào biểu bì rễ.

Các tế bào này có đặc điểm cấu tạo phù hợp với chức năng hút nước và các chất khoáng từ đất như: Thành tế bào mỏng, không phủ lớp cutin, chỉ có một không bào trung tâm lớn tạo áp suất thẩm thấu cao do hoạt động hô hấp của rễ mạnh.

Về mặt giải phẩu, rễ được cấu tạo gồm lớp biểu bì bên ngoài, tiếp đến là lớp vỏ, lớp nội bì và đai Caspari bao quanh trung trụ. Đai Caspari cấu tạo gồm những tế bào vách dày (suberin hóa không thấm nước và các chất tan), vách mỏng cho nước và các chất hòa tan đi qua. Nhờ vậy mà sự vận chuyển các chất vào trong mạch dẫn ở rễ có tính chọn lọc.

Nồng độ của các nguyên tố dinh dưỡng trong đất có sự chênh lệch lớn so với nồng độ dung dịch trong dịch bào của cây trồng. Có những nguyên tố rất cần thiết cho cây và có những nguyên tố không cần thiết cho sự sinh trưởng của cây nhưng có hàm lượng rất cao trong đất. Do vậy phải có sự chọn lọc rất tinh vi của tế bào rễ.

Thoát hơi nước ở lá là động lực đầu trên của dòng mạch gỗ giúp vận chuyển nước và các ion khoáng từ rễ lên lá đến các bộ phận khác ở trên mặt đất của cây; tạo môi trường liên kết các bộ phận của cây. Lá cây chính là cơ quan thực hiện quá trình quang hợp chủ yếu của cây, quá trình này sẽ sản xuất ra oxy, tinh bột cùng với năng lượng cung cấp cho các tế bào của cây trồng trong đó có rễ và được vận chuyển bởi mạch rây.

Nước và muối khoáng từ đất được hấp thụ vào rễ cây qua các tế bào lông hút ở lớp biểu bì, xuyên qua lớp vỏ đến lớp nội bì và vào hệ mạch dẫn, từ đây theo dòng chảy trong mạch gỗ lên thân, cành và lá.

Rễ có khả năng hấp thụ chất vô cơ và hữu cơ từ các dạng ion hoặc dạng liên kết, dạng ion như: nitơ dạng NO₃^–, NH₄⁺; phospho dạng HPO₄^2-, H₂PO₄^–, lưu huỳnh dạng SO₄^2- , molipden dạng molipdat; cacbon dạng HCO₃^– hoặc CO₂, và các ion kim loại như: K⁺,Ca²⁺, Mg²⁺, Na⁺,….

Giữa rễ và keo đất luôn diễn ra quá trình trao đổi ion, rễ cây có khả năng tiết vào đất nhiều loại acid hữu cơ (axit malic, acid citric, cacbonic,…) biến các chất khó tan thành chất dễ tan cây hấp thụ.

Ngoài ra còn rễ có khả năng tiết ra một số enzym như amylase, protease, phosphatase, urease,… có thể phân giải các chất hữu cơ phức tạp thành chất đơn giản dể hấp thụ. Ở vùng rễ còn có hệ vi sinh vật sống kết hợp, cộng sinh có khả năng chuyển hoá các chất khó hấp thụ thành các chất dễ hấp thụ. Rễ cây hút chất dinh dưỡng từ đất qua rễ và chuyển lên thân, lá.

Các nguyên tố dinh dưỡng có trọng lượng phân tử lớn như chelat kim loại, các độc tố, vi khuẩn và các tác nhân gây bệnh khác,… bị chặn lại do đường kính các lỗ của khoảng trống tự do trên tế bào rễ bé so với các chất xâm nhập.

Giữa trưa nắng khí khổng đóng giảm sự thoát hơi nước và cân bằng nhiệt độ. Khi tưới nước vào buổi trưa làm cho khí khổng trương nước -> khí khổng mở cho nước thoát ra, lượng nước mất đi thường lớn hơn so với lượng nước cây hấp thụ -> lá bị mất nước và héo.

Vào buổi sáng và chiều mát lúc này nhiệt độ không quá cao nên các khí khổng mở để cây hấp thu nước tốt hơn. Nước ít hấp thụ qua lá vì ở lá sẽ hấp thụ tốt các chất dinh dưỡng ở dạng các ion, trong điều kiện bình thường nước rất khó phân ly thành ion H+ và OH-. Tưới nước lên lá chỉ giúp giảm nhiệt cho cây.

Khi thời tiết bất lợi như mưa kéo dài dẫn đến tình trạng đất bị thiếu oxy làm cho quá trình hô hấp ở rễ bị rối loạn và gây tích tụ các chất độc hại trong tế bào. Đồng thời còn làm cho rễ bị thối hỏng tạo vết thương cơ giới là điều kiện cho tuyến trùng và nấm bệnh tấn công và không thể hình thành được các miền lông hút mới, dẫn đến làm chậm quá trình hút nước và dinh dưỡng cho cây.

Mặc khác, quá trình thoát hơi nước vẫn xảy ra ở các lá phía trên, tình trạng này kéo dài dẫn đến cây mất nước do rễ bị thối hỏng làm các lá thiếu dinh dưỡng và mất diệp lục tố chuyển dần sang vàng.

Hy vọng những thông tin trên đây mang lại cho bà con cái nhìn rõ hơn về tầm quan trọng của bộ rễ đặc biệt là miền lông hút và sự thoát nước ở lá cây, đồng thời nhìn nhận đúng đắn về bệnh vàng lá thối rễ để có biện pháp phòng trừ thích hợp.

Hẹn gặp lại quý bà con trong những bài viết tiếp theo!

Tác giả: Ngọc Ánh

Mọi thắc mắc về bài viết “Sự vận chuyển nước và dinh dưỡng trong cây trồng”, vui lòng liên hệ:

CÔNG TY CỔ PHẦN ĐẦU TƯ THƯƠNG MẠI DỊCH VỤ TIN CẬY

Địa chỉ: Số 4, Đường số 3, KDC Vạn Phúc, P Hiệp Bình Phước, TP. Thủ Đức, TP. Hồ Chí Minh

Điện thoại: (028) 2253 3535 – 0932 063 123 – 0902 882 249  – 0909 307 123 – 0903 908 671

Email: kinhdoanh@tincay.com; tincaygroup@gmail.com, tincay@tincay.com

Website: tincay.com | thuysantincay.com | nongnhan.com

Youtube: Cty Tin Cậy | Nông Nhàn | Thuỷ Sản Tin Cậy

Facebook: Công Ty Tin Cậy  | Thủy Sản Tin Cậy | Thông tin nông nghiệp & chia sẻ