Cơ Chế Hình Thành Tầng Rời Gây Rụng Lá Và Quả Sầu Riêng

1. Khái niệm về sự rụng

Rụng là sự tách rời một phần của cây ra khỏi cơ thể mẹ như: sự rụng lá, rụng quả, rụng hoa, rụng cành,…

Đối với sầu riêng sự rụng lá trong giai đoạn làm bông là do điều kiện thời thiết khắt nghiệt (khi bà con xiết nước quá mức), nhưng khi thời tiết hết khắc nghiệt (khi mắt cua đã sáng và tiến hành nhấp nước) thì cây sẽ có xu hướng thêm bộ lá mới giúp hoạt động sinh lí của cây mạnh hơn (đi đọt). Lúc này nếu không kiểm soát kỹ dinh dưỡng và nước tưới dễ dẫn đến hình thành các bông phướn (bông lá) sau này.

Các quả non thường có thời kì rụng sinh lí do thiếu hoocmon và cả dinh dưỡng dẫn đến một số quả phải tự rụng đi để nhường hoocmon và dinh dưỡng cho các quả khác sinh trưởng.

Sự rụng của quả thường xảy ra lúc phôi phát triển nhanh (sau xổ nhụy) và lúc hình thái quả thay đổi rõ rệt (trái khoảng 20 ngày) vì lúc này chúng cần nhiều chất dinh dưỡng và hoocmon nhất. Vì vậy, sự rụng của lá và quả có thể xem là một phản ứng thích nghi của cây để tồn tại (tự thải).

2. Về mặt giải phẫu

Sự rụng của lá và quả là do sự hình thành tầng rời ở gốc cuống lá và cuống quả. Tầng rời gồm một số lớp tế bào nhu mô đặc biệt có đặc trưng giải phẫu là: tế bào bé, tròn, chất nguyên sinh đặc, gian bào ít, không hoá gỗ và bần, thiếu yếu tố sợi trong hệ thống dẫn… Các đặc điểm cấu trúc đó làm cho vùng tế bào này yếu hơn các vùng khác.

Khi có các yếu tố cảm ứng sự rụng thì tầng rời xuất hiện nhanh chóng. Trong các tế bào này, các pectin gắn kết các tế bào bị phân huỷ nhanh do hoạt tính của enzim pectinaza tăng mạnh trong vùng này. Kết quả là các tế bào rời rạc và lá hoặc quả chỉ còn giữ lại các bó mạch nhỏ. Do khối lượng của lá và quả nên chỉ cần một tác động cơ giới nhỏ như gió nhẹ, côn trùng, chim… có thể gây nên sự rụng.

3. Cân bằng hoocmon của sự rụng

Sự rụng được điều chỉnh bằng sự cân bằng hoocmon trong cây trồng. Đấy là sự cân bằng của tỷ lệ (auxin+giberelin)/(ABA+etilen).

Trong lá xanh, auxin được tổng hợp trong phiến lá và vận chuyển qua cuống lá ngăn cản quá trình tạo tầng rời. Nhưng khi lá già không còn khả năng tổng hợp auxin nữa mà thay vào đó là tổng hợp ABA và etilen hoặc cây không đủ lá (vì vậy các cây sầu riêng phải có ít nhất 2 cơi lá thì mới đủ điều kiện làm bông) do đó kích thích tầng rời xuất hiện => vì vậy nhà vườn cần phải chuẩn bị kéo cơi lá trước khi làm bông.

Etilen và ABA có tác dụng đối kháng với auxin và giberelin trong sự rụng của lá và quả. Khi có một tác nhân nào đó cảm ứng sự rụng thì lập tức trong lá và quả tăng cường tổng hợp và tích luỹ ABA và etilen, tầng rời xuất hiện và gây ra sự rụng của chúng.

Trong quả, auxin được tạo nên trong phôi hạt, đối với các quả sầu riêng không được thụ phấn hoặc hiệu suất thụ phấn kém gây méo trái => giảm sự tổng hợp auxin trong phôi hạt dẫn tới tầng rời xuất hiện và quả rụng => rụng sinh lý thường xảy ra ở các trái bị méo.

4. Ngoại cảnh cảm ứng sự rụng

Sự rụng còn chịu tác động rất mạnh mẽ của các nhân tố ngoại cảnh như nhiệt độ quá cao hoặc quá thấp, hạn hán hoặc ngập úng, sâu bệnh, thiếu dinh dưỡng,… Đây là các nhân tố cảm ứng sự xuất hiện tầng rời vì khi gặp các điều kiện “stress” này thì trong chúng tăng cường tổng hợp ABA và etilen.

Vì vậy, để hạn chế sự rụng lá, hoa và trái non cho cây sầu riêng nhà vườn cần phải đảm bảo các điều kiện thuận lợi về nước, dinh dưỡng cũng như bố trí thời vụ thích hợp…

5. Hạn chế sự rụng lá và quả cho cây sầu riêng

Muốn kìm hãm sự rụng lá và quả phải xử lí các chất điều hòa sinh trưởng như  auxin hoặc giberelin cho quả non và lá. Đồng thời bảo đảm đủ nước và dinh dưỡng cho cây.

Hiện nay trên thị trường tồn tại khá nhiều các chế phẩm phun qua lá có tác dụng hạn chế sự rụng. Thành phần của chúng có chất điều hòa sinh trưởng auxin hoặc giberelin (GA3) và một số nguyên tố trung vi lượng cần thiết => phun cho quả non có thể làm tăng tỉ lệ đậu quả.

Tuy nhiên nên sử dụng các sản phẩm này một cách hợp lý và cần thiết khi cần làm giảm sự rụng do bất lợi của thời tiết, không nên quá lạm dụng tránh tình trạng quả thụ phấn và thị tinh kém nhưng được giữ lại nhờ các chất điều hòa sinh trưởng gây ảnh hưởng đến chất lượng trái sầu riêng sau này.

Hy vọng những chia sẻ trên đây sẽ mang lại nhiều thông tin hữu ích cho bà con. Hẹn gặp lại quý bà con ở những bài chia sẻ tiếp theo!

Tác giả: Ngọc Ánh

Mọi thắc mắc về bài viết “Cơ chế hình thành tầng rời gây rụng lá và quả sầu riêng”, vui lòng liên hệ:

CÔNG TY CỔ PHẦN ĐẦU TƯ THƯƠNG MẠI DỊCH VỤ TIN CẬY

Địa chỉ: Số 4, Đường số 3, KDC Vạn Phúc, P Hiệp Bình Phước, TP. Thủ Đức, TP. Hồ Chí Minh

Điện thoại: (028) 2253 3535 – 0932 063 123 – 0902 882 249  – 0909 307 123 – 0903 908 671

Email: kinhdoanh@tincay.com; tincaygroup@gmail.com, tincay@tincay.com

Website: tincay.com | thuysantincay.com | nongnhan.com

Youtube: Cty Tin Cậy | Nông Nhàn | Thuỷ Sản Tin Cậy

Facebook: Công Ty Tin Cậy  | Thủy Sản Tin Cậy | Thông tin nông nghiệp & chia sẻ